De inschrijving is geopend! De tiende editie van de Summer University Psychoanalyse vindt plaats van 3-7 juli 2023 in Amsterdam met het thema: HET IS TIJD.  Klik hier voor de folder met alle informatie over het programma en de mogelijkheid om je aan te melden.

Dat is verlangen: wonen in de golven en geen verblijfplaats hebben in de tijd.

In het korte essay ‘vergankelijkheid’ vertelt Freud over de wandeling die hij in 1913 in het uitbundig bloeiende zomerlandschap van de Dolomieten maakte met Rilke ‘een jonge, reeds vermaarde dichter’. In dit stuk komen twee dimensies van vergankelijkheid ter sprake.

Freud belicht dat de kostbaarheid van al het moois vergroot wordt door de beperkte tijd waarin je er van kunt genieten. In de vergankelijkheid zit de waarde verborgen. Daarbij komt in de natuur na de winter – waarin alles verwoest is – in de lente het landschap weer tot leven: een eeuwige cyclus. Het menselijk lichaam – zo denkt Freud verder – zal wel voorgoed verdwijnen maar ‘dit efemere karakter verleent haar nog een extra bekoring.’ Zijn punt is dat de waarde van het volmaakte van de aarde en de kunst haar betekenis krijgt in ons gevoelsleven. Hierdoor hoeft ze zelf niet te overleven en is de waarde onafhankelijk van een feitelijke tijdsduur.

Rilke wordt er treurig van dat in de volle bloei het verwelken, de sterfelijkheid al besloten zit: ‘Alles wat hij vroeger had bemind en bewonderd, leek hem van zijn waarde beroofd door het lot van de vergankelijkheid waartoe het was voorbestemd.’ Freud meende in deze smartelijke houding van de dichter een innerlijk verzet tegen rouw te ontdekken.

Deze wandeling vond plaats in de zomer voordat in 1914 de oorlog uitbrak die de wereld van al haar schoonheid ontdeed. ‘Hij ontnam ons zoveel dat ons dierbaar was, en toonde ons de broosheid van heel wat dat wij bestendig hadden gewaand.’ Ook dan blijft Freud hoopvol door te wensen dat na de oorlog – als er een einde komt aan de rouw om het verlies – het libido dat vrij komt de verloren objecten kan vervangen door andere en de waardering van het eerdere moois niet geleden heeft onder de ervaring van hun kwetsbaarheid.

Dat de merites van de tiende summer university maar onafhankelijk van de duur van deze week mogen zijn!

De houtsnede boven aan dit blog ‘The Amida Falls in the Far Reaches of the Kisokaidō Road’ is van de Japanse kunstenaar Hokusai (1760-1849).